Beleidsplan Licht in de Openbare Ruimte

Hoofdstuk 1 Licht in openbare ruimte


Aanleiding voor dit beleidsplan

De gemeente Ommen streeft naar een goede kwaliteit van de leefomgeving, zoals vastgelegd in het Integraal Beheer van de Openbare Ruimte (IBOR). Verlichting maakt een belangrijk onderdeel uit van die openbare ruimte. Met dit beeldende beleidsplan wordt het vorige beleidsplan Openbare Verlichting uit 2009 opgevolgd, vernieuwd en uitgebreid met een visie op andere lichtbronnen. Nadrukkelijk aanwezig in deze plannen zijn de thema′s: bewust verlichten, energiebesparing, dimmen en LED verlichting. Hiermee wordt invulling gegeven aan de pijler ′Duurzaam Ommen′ in het College Uitvoeringsprogramma 2015-2018.

Dit hoofdstuk 1 biedt een introductie in het thema ′Licht in de openbare ruimte′ dat breder is dan openbare verlichting. Hoofdstuk 2 beschrijft de relevante wetgeving en richtlijnen. Hoofdstuk 3 beschrijft de visie en ambitie voor alle lichtbronnen in de openbare ruimte, en de keuzes die de gemeente maakt voor de gemeentelijke openbare verlichting.

Lichtbronnen bepalen leefomgeving

De gemeente draait zelf aan de knoppen om ervoor te zorgen dat haar eigen verlichting de openbare ruimte zo min mogelijk verstoort. De kwaliteit van die ruimte wordt echter in de donkere uren niet alleen beïnvloed door openbare verlichting. Veel andere lichtbronnen bepalen mede het beeld:

  • verlichting van winkels en bedrijven: reclameverlichting, gevelverlichting, terreinverlichting
  • verlichting in het landelijk gebied: open verlichte stallen, verlichting bij paardenbakken inclusief maneges, terreinverlichting agrarische bedrijven
  • verlichting van sportterreinen: sportveldverlichting, verlichting parkeerterreinen
  • recreatieve verlichting: bungalowparken, campings, horecagelegenheden
  • verlichting bij woningen: voordeurverlichting, tuinverlichting

De variëteit aan vormen, kleuren en toepassingen neemt toe, onder andere door LED verlichting. In de afgelopen decennia groeide in Nederland de totale lichtuitstoot met gemiddeld 4% per jaar. Dit is afgevlakt door de economische recessie en de ontwikkeling van beter gerichte armaturen. Het aantal lichtpunten blijft echter hoog.

Licht is positief en negatief

Lichtbronnen in de buitenruimte stellen ons in staat om in de avond en de nacht diverse activiteiten uit te voeren. De openbare verlichting van de gemeente levert daar een grote bijdrage aan in het kader van verkeersveiligheid, sociale veiligheid en een positieve sfeer en beleving op straat. 

Steeds vaker vinden mensen een overdaad aan kunstlicht echter storend in hun directe omgeving of in het landschap:

  • het kost energie
  • het vermindert het aantal zichtbare sterren
  • kunstlicht kan flora en fauna èn de nachtrust van mensen verstoren
  • soms overstralen de lichtbronnen de openbare verlichting en zijn ze storend voor de weggebruiker
  • in extreme gevallen kunnen ze zelfs verblinding veroorzaken

De gemeente Ommen ziet het als haar taak om de kwaliteit van de openbare ruimte te bewaken en waar mogelijk te versterken. Daarom heeft zij niet alleen beleid voor openbare verlichting maar geeft zij ook aandacht aan de overige lichtbronnen in de openbare ruimte. Ommen vraagt de eigenaren/beheerders van deze lichtbronnen om spaarzaam, functioneel en duurzaam te verlichten met als doel:

  • het landelijke en groene karakter van de gemeente te behouden en versterken
  • de kwaliteit van de openbare ruimte te verhogen
  • lichthinder voor mens en dier tegen te gaan
  • onnodig energieverbruik te voorkomen (en daarmee CO2-uitstoot te reduceren)

Enkele belangrijke begrippen

Bij het beoordelen van de kwaliteit van de openbare verlichting, worden onderstaande termen in onderlinge samenhang gebruikt:

Openbare verlichting is meer dan straatverlichting

De gemeente is eigenaar en beheerder van ruim 4300 lantaarnpalen langs wegen, in wijken, op pleinen en op parkeerplaatsen. Daarnaast beheert de gemeente de verlichting rond de openbare gebouwen zoals onder andere de sporthallen en het gemeentehuis, maar ook verlichte plattegronden, bushokjes en enkele andere lichtbronnen. Zie het foto overzicht: 

bushokje elders plattegrond elders evenementenbord Ommen 

Foto 1: Bushokjes worden door een commerciële partij gexploiteerd. Er is overleg met de exploitant om te bezien of de lampen energiezuiniger kunnen worden én of ze kunnen worden uitgeschakeld nadat de laatste bus is geweest. Ommen volgt hierin het beleid van de provincie.

Foto 2: Plattegrondkasten worden energiezuinig verlicht. Soms kan de verlichting minder fel, zeker in een donkere omgeving kunnen ze verblindend of storend zijn. Een systeem met aanwezigheidsdetectie zou ideaal zijn.

Foto 3: Dit evenementenbord valt sterk op in het bescheiden verlichte Witharen

gemeentehuis Ommen parkeerterrein gemeentehuis ommen

Foto: Het gemeentehuis en de parkeerplaats zijn bescheiden verlicht gedurende de avond en nacht.